نگاهی به فیلم همهچیز دربارهی مادرم 1999 اثر پدرو آلمودُوار
■ همهچیز دربارهی مادرم (All About My Mother) فیلمی به نویسندگی و کارگردانی پدرو آلمودوار و محصول 1999 اسپانیاست. «استبان (با بازی الوی آزورین)، پسر جوانی است که رؤیای نویسنده شدن در سر دارد. استبان در شب هفدهمین سالگرد تولد خود از مادرش، مانوئلا (با بازی سیسیلیا روث) قول میگیرد تا هرچه درمورد پدر نادیدهاش میداند به او بگوید؛ ولی درست در همان شب، برای او حادثهی ناگواری رخ میدهد…»
همهچیز دربارهی مادرم سرآغازی غافلگیرکننده دارد. درحالیکه – بهواسطهی عنوان فیلم – بدیهی است تصور کنیم راوی داستان، استبان خواهد بود؛ اما در حدود ۱۰ دقیقهی ابتدایی فیلم، بهطور غیرمنتظرهای تمامی معادلات بههم میریزد. همهچیز دربارهی مادرم بهجز این مقدمهی دور از انتظار، در معرفی کاراکترهایش هم عملکردی موفقیتآمیز دارد و پازل شخصیتیِ مانوئلا، هوما، آگرادو، رُزا، نینا و لولا را بهگونهای میچیند که علاوه بر به دست دادنِ شناختی کامل از آنها، بهتدریج متوجه میشویم با آدمکهایی تخت و تکبُعدی روبهرو نیستیم؛ بهعنوان مثال، خواهر رُزا (با بازی پنلوپه کروز) هرچند که بهعنوان یک فعال اجتماعی، چهرهای مثبت و شناختهشده دارد؛ از لغزش به دور نبوده و مرتکب اشتباهی جبرانناپذیر شده است…
همهچیز دربارهی مادرم فیلم دشواری است؛ ملودرامی با محوریتِ شخصیتهایی بهغایت مشکلدار (آگرادو، هوما، نینا و گل سرسبدشان: لولا!) ساختن، نقب زدن به قلب نابسامانیهای اجتماع و با وجود این، حال تماشاگر را بد نکردن؛ دشوار و دشوارتر از دشوار است! چشاندن طعم سینما به عشاق حقیقیاش آنهم از راهی چنین پرپیچوخم، چالش بزرگ آلمودوار در نویسندگی و کارگردانی همهچیز دربارهی مادرم بوده که از آن سربلند خارج شده است.
بازیهای همهچیز دربارهی مادرم همگی روان و یکدستاند که البته نقشآفرینی فارغ از اغراق و درشتنماییِ خانمها سیسیلیا روث و پنلوپه کروز، درخشانتر از دیگران، در اذهان باقی میماند. بازیگری، رکنی مهم و جداییناپذیر از سینمای آقای آلمودوار است؛ همانطور که بازیگراناش نیز بدون ایفای نقش در فیلمهای او، هرگز به چنین شهرت و موفقیتی در سطح بینالمللی نائل نمیآمدند. نمونهها یکیدوتا نیستند: آنتونیو باندراس، خاویر باردم، پنلوپه کروز و…
همهچیز دربارهی مادرم موفق شد طی هفتادودومین مراسم آکادمی، جایزهی اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان را از آنِ خودش کند. فیلم همچنین در بفتا، سزار، کن، گلدن گلوب، گویا و… حضور پرسروصدایی داشت و مورد توجه قرار گرفت. از دیگر حواشیِ قابلِ اعتنا، میتوان به گیشهی – نزدیک به – ۶۸ میلیون دلاریِ همهچیز دربارهی مادرم اشاره داشت که وقتی بدانید تنها کمتر از ۵ میلیون دلار صرف ساخت فیلم شده است، فروشاش را خیرهکننده خطاب خواهید کرد!
پدرو آلمودوار از جمله مردان سینماگری است که فیلمهای جزئینگرانهی درجهیکی دربارهی زنان میسازد. در همهچیز دربارهی مادرم نیز نظیر بازگشت (Volver محصول ۲۰۰۶) و اغلب ساختههای بااهمیت آقای آلمودوار – شاهد ابراز وجودی پررنگ از جانب کاراکترهای مذکر نیستیم. همهچیز دربارهی مادرم یک ملودرام زنانهی گرم، دربارهی مصائب زندگی آدمهایی است که تماموکمال، باورشان میکنیم.